ISQ Teknik Muayene, Elektrik Tesisatı Periyodik Kontrolü ve Elektrik Ekipmanları Periyodik Kontrolü detayları olan Elektrik İç Tesisat Periyodik Kontrolü, Topraklama Periyodik Kontrolü, Elektrik Pano Periyodik Kontrolü, Yıldırımdan Korunma Sistemi Periyodik Kontrolü, Paratoner Periyodik Kontrolü ve Jeneratör periyodik kontrol çalışmalarını, TÜRKAK Akreditasyonu güvencesi ile tüm Dünya’ da geçerli, değerli ve güvenilir olarak gerçekleştirir.
Bu faaliyetler, elektriksel muayene hizmetlerinin planlanmasını, yürütülmesini, gerçekleştirilmesini, raporlanması ve kontrol edilerek onaylanmasını, Uzman Yönetici ve Mühendis kadrosundan oluşan Muayene Departmanı Elektrik Bölümümüz tarafından itina ile yapılır. Bu özen ve hassasiyetledir ki ISQ Periyodik Kontrol Raporları, Firmalara hem kamuoyunda hem de kamu-devletler ve yasa-yönetmelik nezdinde İTİBAR ve Üstün PRESTİJ katarak uygunluk sağlar.
Elektrik Muayene Departmanımızda;
•Elektrik Periyodik Kontrol ve Muayene Uzmanı/Personeli,
•Elektrik Periyodik Kontrol ve Muayene Şefi,
•Periyodik Kontrol ve Muayene Teknik Yönetici,
•Kalite Yönetim Temsilcisi,
görev alan insan kaynaklarımız ve organizasyonel birimler mevcuttur.
Görevlendirme yaptığımız tüm Periyodik Kontrol Uzmanlarımız, EKİPNET ve Çalışma Bakanlığı’ na kayıtlı, Bakanlık tarafından verilen periyodik kontrol uzmanı yetki numarasına sahip teknik kişilerden oluşmaktadır.
Peki,
Sürecimiz adım adım aşağıda verilmiştir. Sürecimiz öncelikle Periyodik Kontrol ve Periyodik Muayene Kapsamlarının belirlenmesi ile başlamaktadır;
Kapsam belirlemesi, ilgili periyodik kontrol ve muayeneler için tek tek hazırlanmış ISQ Muayene Talimatları ile yapılmaktadır.
1.1 Jeneratör periyodik kontrol ve muayene kapsamının belirlenmesi;
TL.MUA.037 Jeneratör Periyodik Kontrol ve Muayene Talimatımızla yapılmaktadır.
1.2 Topraklama periyodik kontrol ve muayene kapsamının belirlenmesi;
TL.MUA.043 Topraklama Talimatımızla yapılmaktadır.
1.3 Yıldırımdan Korunma Sistemi Periyodik Kontrol ve Jeneratör periyodik kontrol ve muayene kapsamının belirlenmesi;
TL.MUA.040 Yıldırımdan Korunma Sistemi Periyodik Kontrol Talimatımızla yapılmaktadır.
1.4 Elektrik İç Tesisatı periyodik kontrol ve muayene kapsamının belirlenmesi;
TL.MUA.042 Elektrik İç Tesisatı Kontrol Talimatımızla yapılmaktadır.
Muayene ve kontrollerin kapsamı, kontrol edilecek sistemlere göre ISQ’ nun ilgili Periyodik Kontrol Listesi’ nde belirlenir.
Yapılan Elektriksel kontrol ve muayeneler genelde aşağıdaki içerikleri kapsar:
•Jeneratör periyodik kontrol, periyodik muayene,
•Topraklama ölçümü periyodik kontrolü,
•Yıldırımdan Korunma Tesisatı ve Paratoner Periyodik Kontrolü, Periyodik Muayenesi,
•Elektrik Pano(su) Periyodik Kontrolü, Periyodik Muayenesi,
•Elektrik İç Tesisatı Periyodik Kontrolü.
İçeriklerin detaylarında aşağıdaki yapıyı işletmekteyiz;
2.1 Jeneratör Periyodik Kontrol, Periyodik Muayene:
Bu kontrol, ISQ, TL.MUA.037 Jeneratör Muayene Talimatımıza uygun şekilde yapılır. TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımıza uygun şekilde ölçülür. FR.MUA.145 Jeneratör Periyodik Kontrol Raporumuz kullanılır.
2.2 Topraklama Ölçümü Periyodik Kontrolü:
Bu kontrol, ISQ, TL.MUA.043 Topraklama Talimatımıza uygun şekilde yapılır. TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımıza uygun şekilde topraklama ölçülür. FR.MUA.047 Topraklama Ölçümü Periyodik Kontrolü Raporu kullanılır.
2.3 Yıldırımdan Korunma Tesisatı ve Paratoner Periyodik Kontrolü, Periyodik Muayenesi:Bu kontrol, ISQ, TL.MUA.040 Yıldırımdan Korunma Sistemi Periyodik Kontrol Talimatımıza uygun şekilde yapılır. TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımıza uygun şekilde ölçülür. FR.MUA.053 Yıldırımdan Korunma Tesisatı Periyodik Kontrol Raporu ve Paratoner Periyodik Kontrolü Raporu kullanılır.
2.4 Elektrik Pano(su) Periyodik Kontrolü, Periyodik Muayenesi:
Bu kontrol, ISQ, TL.MUA.042 Elektrik İç Tesisatı Kontrol Talimatımıza uygun şekilde yapılır. TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımıza uygun şekilde ölçülür. FR.MUA.070 Yıldırımdan Korunma Tesisatı Periyodik Kontrol Raporu veya Muayene Raporu kullanılır.
2.5 Elektrik İç Tesisatı Kontrolü
Bu kontrol, ISQ, TL.MUA.042 Elektrik İç Tesisatı Periyodik Kontrol Talimatımıza uygun şekilde yapılır. TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımıza uygun şekilde ölçülür. FR.MUA.050 Elektrik İç Tesisatı Periyodik Kontrol Raporu kullanılır.
Başka bir tarafça sağlanan bilgi muayenenin bir parçası olarak kullanılıyor ise, kullanım öncesinde başka bir tarafça sağlanan bilgiler, ISQ, TL.MUA.033 Elektriksel Ölçüm Test Cihazı Kullanım Talimatımızda tanımlı yöntem ile ölçülerek doğrulanır. Doğrulama sonucu, kontrol raporlarına kaydedilir.
Sahada doldurulan periyodik kontrol formları, deneyi yapan kişi tarafından içerik formatı kontrol formu ile birebir aynı olan Periyodik Kontrol Raporuna aktarılır.
Muayene personeli tarafından yapılan deneyler Muayene Şefi tarafından kontrol edilir ve onaylanır.
Şayet, deneyler Muayene Şefi tarafından yapılmışsa, Muayene Şefi tarafından onaylanır.
Müşteriden sağlam teslim alınan periyodik kontrolden geçirilecek malzemeler ve/veya periyodik muayeneden geçirilecek malzemeler, ISQ Teknik Muayene’ nin kendi sorumluluğunda iken yanlış periyodik kontrol nedeni ile muayene personeli tarafından zarar verilmesi durumunda oluşacak zarar, Mesleki Sorumluluk Sigorta yapısında değerlendirilir.
Periyodik Kontrol/Ölçüm yapılan ekipmana müşteri nezdinde belirlenen ekipman numarası, periyodik kontrol etiketine veya periyodik muayene etiketine yazılır. Etiket, ekipmana (ölçüm noktasına) yapıştırılır ve ilgili raporlarda bu numara kullanılarak ölçüm noktası takibi sağlanır.
Saha çalışmaları sırasında tespit edilen uygunsuzluklar, gerekli tedbirlerin ve düzeltici faaliyetlerin tamamlanması için ilgili kontrol formuna yazılır ve muayene personeli tarafından imzalanarak müşteriye verilir.
Müşteri firmaya iletilen periyodik kontrol raporlarının bir kopyası, elektronik ortamda veya basılı doküman olarak proje dosyasında saklanır.
Elektrik iç tesisat periyodik kontrol çalışmalarının konuyla ilgili Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ ne uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Elektrik İç Tesisatı Periyodik Kontrol Süresi aksi belirtilmedikçe yılda 1 kez yapılmaktadır. Kontrolü gerçekleştirecek ve onaylayacak periyodik kontrol ve muayene uzmanları/personelleri Elektrik konusunda lisans ve üstü düzeyde eğitim almış, yetkin ve Bakanlıkça yetki numarası verilmiş, EKİPNET Kayıtlı Uzmanlar yapmalıdır.
Elektrik İç Tesisleri ile ilgili başvurular değerlendirilerek yapılacak çalışmaların kapsamı ve çerçevesi konusunda müşteri ile mutabakat sağlanır ve teklifler bu doğrultuda hazırlanır.
Eğer müşteri tarafından belirtilmemiş ise, muayene kapsamının belirlenmesinde ilgili kod ve standartların yanı sıra, mühendislik yaklaşımları ve benzer tesislerde görülen hataların türleri ve yerleri esas olarak alınır. Muayene kapsamının belirlenebilmesi için, müşteriden en azından aşağıdaki bilgiler istenir:
•Muayene edilecek tesisin tasarım ve yapım projesi,
•Muayenenin ne amaçla istendiği (hasar, periyodik muayene, vb.)
•Tesisin önceki muayenelerine ilişkin raporlar, tespitler (varsa)
Bu bilgiler ışığında, yapılacak muayene ve kontrollerin kapsamı belirlenerek, müşteriye teklif yazısı ile iletilir. Müşterinin onayının alınması ile çalışma programı hazırlanır.
Elektrik İç Tesisleri kontrolü yapılırken kontrol edilecek unsurlar ve dikkat edilecek edilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir;
•Enerji odası, kablo şaftı, sayaç ve dağıtım tabloları,
•Elektrik Panoları,
•Motorlar,
•Asansörler,
•Aydınlatma,
•Zayıf akım tesisat,
•Anahtar ve prizler,
•Buatlar,
•Topraklama,
•Kaçak Akım Röleleri Kontrolü,
•Yalıtım kontrolü,
•Süreklilik kontrolü,
•AG kompanzasyon,
•Genel kontrol,
•Termal kontrol.
Enerji odası, Kablo Şaftı, Sayaç ve Dağıtım panoları periyodik kontrolü için aşağıdaki hususlar incelenmelidir:
•Enerji odası ve kablo şaftı ilgili mevzuata ve genelgelere uygun ve düzgün müdür?
•Ölçü ve sayaç bölümleri kilitlenip mühürlenecek şekilde midir?
•Sayaç bağlantıları normal midir?
•Ölçü devresinin bağlantıları uygun mudur?
•Sigorta bağlantı uçları normal kullanılmış mıdır?
•Potansiyel dengeleme (eş potansiyel kuşaklama) barası (PDB) normal midir?
•PDB’ ye gerekli topraklama bağlantıları yapılmış mıdır?
•Tüm tabloların iç bağlantıları normal ve düzgün müdür?
•Sayaç panoları içindeki aydınlatma düzeyi uygun mudur?
Elektrik Pano Periyodik Kontrolü için aşağıdaki hususlar incelenmelidir;
•Kablo bağlantılarının uygun olup olmadığı, gevşeme olup olmadığı
•Panoların ilgili projelerinin mevcut olup olmadığı, mevcut ise doğru noktaları tarif edip etmediği
•Sürekliliğin sağlanması adına metal pano kapaklarında uygun topraklama kablosunun olup olmadığı
•Her tür komponenti tarif eden etiketlendirmelerin uygun olup olmadığı
•Pano kapaklarının dışında, kişilerin rahatlıkla gözlemleyebileceği şekilde ilgili normlara uygun elektrik tehlikesini tarif eden uyarıcıların olup olmadığı
•Kablolarda tercih edilen tanıtım renklerinin uygun olup olmadığı (toprak, nötr ve faz kabloları gibi)
•Yetkisiz kişilerin panolara erişimini engelleyebilecek kilit mekanizmalarının uygun olup olmadığı
•Pano içlerinde tasarlanan erişimi kısıtlayan kapakların uygun olup olmadıkları
•Pano içlerinin temiz olup olmadıkları
•Faz göstergeleri olan panolarda göstergelerin çalışıp çalışmadığı
•Müdahalede bulunacak kişiler için tedarik edilmiş izolasyon paspaslarının işlevsel olup olmadığı
•Faz gerilimlerinde anormal bir durum olup olmadığı
•Panoların monte edildikleri yerlerde rijit olup olmadıkları
•Panoların dış etkenlere karşı korunup korunmadığı (ısı ve sıvı faktörleri gibi)
Motorlar için aşağıdaki hususların incelenmelidir;
•5 kW’tan küçük motorlar için termik şalter kullanılmış mıdır?
•5 kW’tan büyük motorlarda aşırı akım ve düşük gerilim röleleri ile donanmış otomatik şalterlerle yapılan koruma uygun mudur?
•5 kW’tan büyük motorlarda yıldız / üçgen vb. yol verme düzeni kullanılmış mıdır?
•Motor gövdeleri topraklanmış mıdır?
Asansör Periyodik Kontrolü için aşağıdaki hususlar incelenmelidir;
•Fiziksel ve elektriksel bağlantılar normal midir?
•Devre koruma sigortası ve otomatik açıcıların akım değerleri uygun mudur?
•Besleme kablosu tür ve kesit yönünden uygun mudur?
•Gerekli koruma topraklamaları yapılmış mıdır?
•Asansör makine dairesi elektrik tesisatı tam ve uygun mudur?
Aydınlatma Periyodik Kontrolü için aşağıdaki hususların incelenmesi amacıyla yapılmalıdır:
•Merdiven otomatiğine bağlı aydınlatma tesisatı normal midir?
•Sabit aydınlatma tesisatı normal midir?
•Kablo ve sigorta değerleri ile bağlantıları normal midir?
Zayıf Akım Tesisatı Periyodik Kontrolü için aşağıdaki husus incelenmelidir:
•Tesisat genel olarak normal çalışıyor mu?
Anahtar ve Priz Periyodik Kontrolü için aşağıdaki hususlar incelenmelidir;
•Gerekli koruma topraklamaları yapılmış mıdır?
•Kullanım yerleri uygun mudur?
Buat Periyodik Kontrolü için aşağıdaki aşağıdaki hususlar incelenmelidir
•Bağlantıları klemens ile yapılmış mıdır?
•Buat çapları giriş-çıkışları ve yeri uygun mudur?
Topraklama Ölçümü Periyodik Kontrolü: İşletme tesisinin topraklama direncinin, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nde ilgili çizelgelerden ve hesaplayarak bulunan sınır direnç değerlerinden düşük olup olmadığının belirlenmesi için, ilgili yöntemlerle (kazık, çevrim empedansı vb.) ölçülerek kıyaslanmak suretiyle belirlenmelidir.
Kaçak Akım Koruma Röleleri Periyodik Kontrolü: Tesis edilmiş kaçak akım koruma rölelerinin (KAR) uygun olup olmadığı, seçilen röle tiplerinin uygun olup olmadığı, tesis edilen kaçak akım koruma rölelerinin uygun zamanda devreyi ayırıp ayırmadığı, seçilmiş akım seviyesine erişmeden önce devreyi ayırıp ayırmadığının, ilgili test ekipmanı ile test edilerek gözlemlenmesi amacıyla yapılmalıdır.
Yalıtım Direnci Periyodik Kontrolü: Birbirleri ile yalıtıma sahip iki noktaya, gerilim seviyeleri göz önünde bulundurularak bir gerilim uygulanır ve bu noktalar arasındaki yalıtım direnci ölçülür. Ölçülen yalıtım direncinin, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nde belirtilen minimum yalıtım direnci seviyesinden yüksek olup olmadığı gözlemlenerek, yalıtımın uygun olup olmadığı belirlenebilir. Uygun malzemelerin seçilmesi ve düzgün bağlantı yapılması durumunda ölçülen yalıtım direncinin, kıyaslanacak minimum yalıtım direnci seviyesinden kat ve kat yüksek olduğu gözlemlenecektir. Yalıtım direnci ölçümü faz iletkenleri, nötr iletkeni ve toprak iletkeni arasında yapılmalıdır (faz-nötr, faz-toprak, nötr-toprak arasında).
Toprak sürekliliğinin Ölçülmesi Periyodik Kontrolü: İşletme tesisinin her noktasında ve ekipmanında topraklamanın mevcut olup olmadığının gözlemlenmesi ile sağlanmalıdır. Referans toprak bağlantısı ile ölçülecek nokta arasında gerçekleştirilir ve ölçüm sırasında sistem enerji altında olmamalıdır. Ölçüm için belirlenen noktalar arasında en az 0,2 A’lık (200mA) bir akım geçirilmeli ve ölçülen direnç değeri yorumlanmalıdır (Ölçülen direncin çok düşük olması gerekmektedir).
AG Kompanzasyon Periyodik Kontrolü için aşağıdaki hususların incelenmesi gerekir:
•AG kompanzasyon tesislerinde kondansatör gücü yeterli midir?
•AG kompanzasyon tesislerinde reaktif güç rölesi ayarları yapılmış mıdır?
•AG kompanzasyon tesislerinde kademe sayısı yeterli midir?
•AG kompanzasyon tesislerinde sigorta ve kondansatör akım değerleri uygun mu?
•AG kompanzasyon tesislerinde kontaktör grupları görev yapıyorlar mı?
Genel kontrol için aşağıdaki hususların incelenmesi gerekir:
•Hata akımı koruma röleleri uygun oalrak tesis edilmiş ve fonksiyonel mi?
•Faz, nötr, koruma, topraklama ve potansiyel dengeleme iletkenleri renk, kesit, özellik, ilgili standartlara uygunluk ve etiketleme yönünden doğru kullanılmış mıdır?
•Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde öngörülen deneylerden alınan sonuçlar uygun mudur?
Termal Kontrol/Termal Periyodik Kontrol için aşağıdaki hususların incelenmesi gerekir:
Güç kullanan veya ileten tüm ekipmanlar ısınırlar ve kızılötesi enerji (ısı) yayarlar. Uzaktan ölçüm cihazları olan termal kameralar nesnelerin yaymış oldukları bu görünmez kızılötesi enerjiyi (ısıyı) algılayarak elektronik sinyale dönüştürdükten sonra, kamera ekranında termal görüntü şeklinde gösterirler.
Termal kamera ölçümleri esnasında sistemlere herhangi bir müdahale söz konusu olmamakta ve ölçümün tamamı sistemin normal çalışmasına devam ederken yapılmaktadır.
Endüstriyel tesislerde termal kameranın bakım amacıyla kullanılması son derece etkin bir Kestirimci/Koruyucu Bakım sağlamanın yanı sıra söz konusu işletmelerdeki potansiyel tehlikeleri belirleyerek yangın ve diğer riskleri azaltmakta böylece emniyetin artmasını sağlamaktadır.
Tesislerin elektrik ve mekanik sistemlerinde uygulanan termal kamera ölçüm çalışmaları, çıplak gözle görülmesi mümkün olmayan problemli elemanların kolaylıkla ve anında tespit edilmesini sağlayarak beklenmedik duruşları önlemektedir. Bu durum, işletmenin hem bakım planlarının daha iyi yapılmasını hem de üretim kayıplarının azalmasını sağlamaktadır.
Termal kamera ile denetleme yeni veya revize edilmiş sistemlerin kabul testlerinin daha güvenli yapılmasını da sağlamaktadır. Sistemin yeni olması sorunsuzdur anlamına gelmemektedir. Sistemin sorunsuz kabulü için yapılacak ölçümler önceden zayıf bağlantı yerlerin, izolasyon kaçakların, aşınmış noktaların, çatlakların, yağlama sorunların veya daha sonra problem çıkarabilecek yerlerin tespitini sağlamaktadır.
Termal kamera ölçümü ile tesisteki enerji kayıplarının fazla olduğu noktalar da tespit edilerek onarılmakta ve enerji tasarrufu sağlanarak maliyetler azaltılmaktadır.
•Elektrik Panolarında,
•Transformatör, Motor ve Pompalarda,
•Şalt Sahasında,
•Şalter, kontaktör, kesici ve sigortalarda,
•Enerji kablolarında,
•Mekanik Sistemlerde,
•Buhar hatları ve vanalarda,
•HVAC Sistemlerinde,
•Motor yataklarında,
•Bina, çatı ve yalıtımı yapılmış sistemlerin izolasyon kontrollerinde,
•Fırın yüzeylerindeki aşırı sıcak noktaların tespitinde kullanılmaktadır.
•Elektrik İç Tesisatı kontrollerinde Standart mevcut olmadığı için kontroller; Yönetmelikler ve Elektrik Mühendisleri Odası Yayınlarından istifade edilerek yürütülmektedir.
•Resmî Gazete 2013 yılı yayını ile yürürlüğe giren 6331 numaralı kanun olan, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu’ dur.
•İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği,
•Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği ve
•Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ dir.
•FR.MUA.050 Elektrik İç Tesisat Periyodik Kontrol Raporu
Kontrol edilecek tesisatın durumu ve yapısı gibi etkenlere bağlı olarak değişken olan fiyatlar: 450 TL ile 6.500 TL arasında bir paradır.
Topraklama Periyodik Kontrolü nasıl yapılır konusuna, tanımları sorgulayarak başlamakta faydalı olacaktır.
Elektrikli işletme araçlarının (jeneratör, transformatör, motor, kesici, ayırıcı, direk, aydınlatma armatürü, buz dolabı, çamaşır makinası vb) aktif olmayan (normal işletmede gerilim altında olmayan) metal kısımlarının bir iletken üzerinden toprakla birleştirilmesine “Topraklama” denir.
Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilime “Alçak gerilim (AG) “ denir.
Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilime “Yüksek gerilim (YG)“ denir.
İnsan ve hayvanların, hatalı durumlardan dolayı ortaya çıkabilecek tehlikelerden korunmasıdır.
Topraklamanın amaca göre sınıflandırılarak yapılan tanımlar;
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan metal kısımlarının (Normal şartlarda gerilim altında olmayan kısımlar) topraklanmasına “Koruma topraklaması“ denir.
İşletme akım devresinin bir noktasının, cihazların ve tesislerin normal işletilmesi için topraklanmasına “İşletme topraklaması” denir
(Dirençle ya da doğrudan topraklanabilir).
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamaya “Fonksiyon topraklaması” denir. Fonksiyon topraklaması, toprağı dönüş iletkeni olarak kullanan iletişim cihazlarının işletme akımlarını da taşır.
Tesisat yönetmelikleri, alçak gerilim şebekelerinde kullanılmak üzere, temel olarak üç çeşit topraklama bağlantısı bildirmektedir.
Bağlantı şekillerini belirleyen isimlerde;
Bu duruma göre üç ana sistem TN, TT, IT şeklinde oluşmakta; TN sistemin ise yine üç adet alt grubu meydana gelmektedir.
TN-C, TN-S, TN-C-S
S: Ayrık (separated)
C: Birleştirilmiş (combined)
Topraklama muayenesi ile ilgili başvurular değerlendirilerek yapılacak çalışmaların kapsamı ve çerçevesi konusunda müşteri ile mutabakat sağlanır ve teklifler bu doğrultuda hazırlanır.
Eğer müşteri tarafından belirtilmemiş ise, muayene kapsamının belirlenmesinde ilgili kod ve standartların yanı sıra, mühendislik yaklaşımları ve benzer tesislerde görülen hataların türleri ve yerleri esas olarak alınır. Muayene kapsamının belirlenebilmesi için, müşteriden en azından aşağıdaki bilgiler istenir:
Muayene edilecek Topraklama sistemlerinin tasarım ve yapım projesi,
•Muayenenin ne amaçla istendiği (hasar, periyodik muayene, vb.)
•Topraklama sistemlerinin önceki muayenelerine ilişkin raporlar, tespitler (varsa)
Bu bilgiler ışığında, yapılacak muayene ve kontrollerin kapsamı belirlenerek, müşteriye teklif yazısı ile iletilir. Müşterinin onayının alınması ile çalışma programı hazırlanır.
Topraklama tesislerinde muayene, ölçme ve denetleme işlemleri yapılırken, ilgili yönetmeliğin madde 10-a‘da belirttiği üzere her topraklama tesisi, montaj esnasında ve işletme aşamalarında periyodik olarak mutlaka kontrol edilecektir diye tanımlanmaktadır. Bu kontroller yapılırken dikkat edilecek ve kontrol edilecek hususlar şu şekildedir.
•Göz ile muayene,
•Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
•Elektrik tesisinin yalıtım direncinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
•Toprak özdirencinin ölçülmesi,
•Topraklama direncinin ölçülmesi,
•Beslemenin otomatik olarak kesilip kesilmediğinin denetlenmesi,
•Çevrim empedansının kontrolü,
•Hata akımı koruma düzeninin kontrolü şeklinde sıralanmaktadır.
Çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemleri içindeki muayene, ölçme ve denetlemelerine ilişkin önerilen belirli periyotlar aşağıdaki gibidir;
•Elektrik üretim iletim ve dağıtım tesisleri (enerji nakil ve dağıtım hatları hariç) için: 2 yıl
•Enerji nakil ve dağıtım hatları için: 5 yıl
Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için:•Topraklamalara ilişkin dirençlerinin muayene ve ölçülmesi: 1 yıl
•Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller: 1 yıl
Sabit olmayan tesisler için:•Sabit işletme elemanları için: 1 yıl
•Yer değiştirebilen işletme elemanları için: 6 ay
•Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerleri ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük kapsamındaki topraklama tesisleri ile ıslak ortamlarda çalışılan işyerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları 1 (bir) yılı aşamaz.
Birbiri ile bağlanmış elektrik işletme elemanlarının aşağıdaki koşulları sağlayıp sağlamadıklarını kontrol etmek için yapılır:
•İlgili işletme elemanlarının, standartlardaki güvenlik kurallarını sağlayıp sağlamadıkları kontrol edilir.
Not: Bu işlem, işletme elemanları üzerindeki etiketlerinin veya sertifikalarının kontrolü ile yapılabilir.
•İşletme elemanlarının, doğru seçilip seçilmedikleri, doğru tesis edilip edilmedikleri, imalatçı verileri dikkate alınarak kontrol edilir.
•Görünmeyen, fakat güvenliği etkileyen hasarların olup olmadığı tespit edilir.
En azından aşağıdaki hususları kapsamalıdır:
•Tehlikeli gövde akımlarına karşı koruma önlemlerinin alınıp alınmadığının kontrolü.
•Topraklama tesisinde kullanılan kablo, iletken ve baraların, akım taşıma kapasitelerine uygun olarak seçilip seçilmediğinin kontrolü.
•Koruma ve ihbar düzenlerinin ayarlarının yapılması ve kontrolü.
•İşletme elemanlarının dış etkiler göz önünde bulundurularak seçilip seçilmediğinin kontrolü.
•Nötr ve koruma iletkenlerine ilişkin işaretlemelerin doğru olup olmadığının kontrolü.
•İletken bağlantılarının uygun şekilde yapılıp yapılmadığının kontrolü.
•Topraklama tesislerinde yapılacak işletme, bakım ve ölçme noktalarına kolay ulaşılabilirliğin kontrolü.
Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğini bir deneyle ölçmek ve denetlemek zorunludur. Bu deneyin, en az 0,2 A’lik akım verecek ve boşta çalışma gerilimi 4 V ile 24 V arasındaki d.a. veya a.a. olan bir besleme kaynağı ile yapılması tavsiye edilir. Tavsiye edilen en büyük direnç değeri, koruma iletkenleri (PE) için 1 ohm, potansiyel dengeleme iletkenleri için 0,1 ohm’dur. FR.MUA.081 Elektrik Güvenlik Test raporu’nda ilgili deney bölümü kullanılır.
Yalıtım direnci, her bir aktif bölüm ile toprak arasında ölçülmelidir. FRM.MUA.049 Yalıtım Direnci Raporu kullanılır.
Not1: Topraklanmış koruma iletkeni, toprak olarak kabul edilebilir. TN sistemlerinde (şebekelerinde) ölçme, aktif iletkenlerle, topraklanmış olarak kabul edilebilecek PEN iletkeni arasında yapılabilir.
Not2: Ölçmenin karmaşıklığını önlemek için, yalıtım direncinin ölçülmesi sırasında ana ve nötr iletkenleri birbirleriyle bağlanabilir.
Ölçmeler doğru gerilimle yapılmalıdır. Bu şekilde iletkenler arasındaki ve iletkenlerle toprak arasındaki kapasitelerin olumsuz etkisi, ölçme tekniği açısından önlenmiş olur. Deney cihazı, 1 mA değerindeki bir ölçü akımında Çizelge -1’de belirtilen d.a. ölçme gerilimini verebilmelidir. Ölçme gerilimi, kuvvetli akım tesisinin anma geriliminden birkaç kat daha yüksek olmadığı takdirde, bunun büyüklüğünün yalıtım direnci ölçmesine etkisi çok azdır.
Yalıtım direnci ölçülürken nötr iletkeni topraktan ayrılmak zorundadır; ama PEN iletkeni ayrılmamalıdır.
Akım devresi üzerinde elektronik düzenler varsa, ölçme sırasında ana ve nötr iletkenleri birbirleriyle bağlanmak zorundadır. Bu ölçmenin, elektronik düzenlerin daha devreye bağlanmadığı tesis aşamasında yapılması tavsiye edilir.
İşletme tesisinin her noktasında ve ekipmanında topraklamanın mevcut olup olmadığının gözlemlenmesi ile sağlanmalıdır. Referans toprak bağlantısı ile ölçülecek nokta arasında gerçekleştirilir ve ölçüm sırasında sistem enerji altında olmamalıdır. Ölçüm için belirlenen noktalar arasında en az 0,2 A’ lık (200mA) bir akım geçirilmeli ve ölçülen direnç değeri yorumlanmalıdır (Ölçülen direncin çok düşük olması beklenmektedir).
Topraklayıcıların dirençlerini hesaplamak ve ölçmek için, toprak özdirencinin bilinmesi gerekmektedir. Özgül toprak dirençleri, bir fikir vermek amacıyla Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde Ek-K’daki Çizelge-K.1’de verilmiştir. Toprak özdirencinin ölçme yöntemi ilgili yönetmelikte Ek-N’de verilmiştir.
Topraklama direnci, kompanzasyon veya akım-gerilim yöntemiyle ölçülebilir. Yoğun yerleşim bölgelerinde kapalı çevrim empedansının, iki topraklayıcı ile, akım-gerilim yöntemine göre ölçülmesi mümkündür. Bunun için aşağıdaki gibi hareket edilir.
Ölçülen topraklayıcı, koruma iletkeni veya PEN iletkeninden ayrılır. Bu topraklayıcı ve daha uzaktaki düşük dirençli topraklama tesisi arasındaki (örneğin bir TN sistemindeki PEN iletkeni) direnç ölçülür. Ölçülen değer, izin verilen en yüksek topraklama direncine eşit veya bundan küçük olmalıdır. Ölçme için, topraklayıcı ile ana topraklama barası arasındaki iletken, topraklama barasından ayrılarak ölçme cihazının bir ucuna, ana iletken de ölçme cihazının diğer ucuna bağlanır ve topraklama direnci ölçülür.
Yatay doğrultuda geniş alan kaplayan topraklayıcılarda “gerilim konisi”nin şekli değişir. Büyüklük belirlemek üzere yapılan ölçmelerde, ölçülecek topraklayıcının, yardımcı topraklayıcının ve gerektiğinde ölçme sondasının gerilim konilerinin birbirleriyle kesişmemeleri hatta birbirlerine dokunmamaları gerektiğinden, topraklama direncinin ölçülmesinden önce daima, topraklayıcının konumu ve şekli hakkında tamamen bilgi sahibi olunması gereklidir. Ölçülen topraklayıcı, yardımcı topraklayıcı veya ölçme sondası arasındaki bölge metal boru hatlarından, toprağa gömülü iletken topraklama tesislerinden ve katodik koruma tesislerinden arındırılmış olmalıdır.
Eğer bu sağlanamıyorsa, yardımcı topraklayıcıya olan uzaklık bu metal kısımlardan başlar.
Şekil' de örnek olarak verilen ölçme yöntemi için; kontrol edilecek topraklama direnci, topraklanmamış bir ana iletken ile, aşırı akım koruma düzeninden sonra bağlanan ve 1000 ohm ile 20 ohm arasında ayarlanabilen bir direnç ve ampermetre üzerinden bağlanır. Daha sonra, ön dirençten itibaren, Ri iç direnci yaklaşık 40 kiloohm olan bir voltmetre ile, topraklayıcı ile en az 20 m uzaklıktaki ölçme elektrodu (sonda) arasındaki gerilim ölçülür. Topraklama direnci, ölçülen gerilimin akıma bölünmesiyle bulunur.
Sık yerleşim bölgelerinde topraklama direncinin ölçülmesi için gerekli sondaları referans toprağa yerleştirmek genelde mümkün değildir. Bunun yerine, iki topraklayıcı üzerinden çevrim direncini ölçmeye izin verilir. İlgili yönetmeliğin (Ek-N de N.5’e bakınız).
Ölçülen değer, şart koşulan topraklama direncine eşit veya ondan daha küçük olmak zorundadır.
Kompanzasyon ölçme yöntemine göre iki veya dört iletkenli ölçme yöntemiyle yapılan bu ölçmede (bunun için kullanılan ölçme cihazının kullanma kılavuzunda bulunan ölçme ve çalışma prensibi hakkındaki açıklamalara bakınız: TL.MUA.033), akım-gerilim ölçme yöntemiyle elde edilenden daha değişik (yani çoğunlukla daha yüksek) değerler elde edilebilir. Bu nedenle iki topraklayıcı üzerinden yapılan ilk kontroller sadece son olarak belirtilen ölçme yöntemine göre yapılmalıdır.
Ölçme sonuçlarının değerlendirilmesi sırasında, ortam sıcaklığı ve toprak neminin topraklama dirençlerinin değerleri üzerindeki mevsimlere bağlı etkileri dikkate alınmalıdır.
2.7.1. TN sisteminin koşullarına göre açma:
Not: Bu ölçmenin değerlendirilmesinde Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde Madde 8-a3 dikkate alınmalıdır.
Çevrim empedansının ölçülmesi yerine, koruma iletkeni direnci de ölçülebilir. Ana ve koruma iletkeninin yaklaşık aynı uzunlukta ve yaklaşık eşit özgül dirençli olması durumunda koruma iletkeninin direnci aşağıdaki koşulu sağlamalıdır:
Burada;
Ia:Otomatik açma işlemini gerçekleştiren akım,
SA: Ana iletken kesiti,
U:Nötr iletkenli şebekede U0, Nötr iletkeni olmayan şebekede Un,
U0: Ana iletken ile nötr iletkeni arasındaki anma gerilimi,
Un: Ana iletkenler arasındaki gerilim (fazlar arası gerilim),
0,8:Direnç ölçmesinde göz önüne alınmamış olan empedansları hesaba katan katsayıdır.
Alçak gerilim gL-sigortaları (Ia ve Zs’e ilişkin sayısal değerler güvenlikli tarafta kalacak şekilde yuvarlatılmıştır), hat koruma anahtarları, sabit ayarlanan kesiciler (örneğin 5 In , 10 In , 15 In’e ayarlanmış, kesme akımı ayarlanabilen kesiciler ) için Ia değeri Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde Çizelge-10’dan alınabilir.
2.7.2. TT sisteminin koşullarına göre açma:
TT sistemlerinde alçak gerilim gL-sigortaları (Ia ve Zs’e ilişkin sayısal değerler güvenlikli tarafta kalacak şekilde yuvarlatılmıştır), hat koruma anahtarları , kesiciler (örneğin 5 In, 10 In, 15 In’e ayarlanmış, kesme akımı ayarlanabilen kesiciler) için 5 s ve 0,2 s’lik açma zamanlarına karşı düşen Ia açma akımları ve bu akımlar için izin verilen işletme elemanlarının gövdelerine ilişkin en büyük RA topraklama dirençleri Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde Çizelge-11’de verilmiştir.
2.8.1. Dolaylı dokunmada koruma için ana iletken ile koruma iletkeni arasındaki ve ana iletken ile PEN iletkeni arasındaki çevrim empedansı tespit edilmelidir.
Bu değer; ölçme cihazları ile yapılacak ölçmeyle, hesapla veya şebekenin, şebeke modeli üzerinde modellenmesiyle elde edilir. Öndeki dağıtım şebekesinin empedansları, bu şebekenin işletmecisinden öğrenilebilir.
Not: Ölçme sırasında şebekede gerilim salınımları ortaya çıkabileceğinden, çok sayıda ölçme yapılmalı ve bu değerlerden bir ortalama değer elde edilmelidir.
Ölçme değerleri değerlendirilirken, çevrim empedansının ölçülmesi sırasında ortaya çıkan hataların sadece ölçme cihazından kaynaklanmadığı, ölçme sırasında ortaya çıkabilecek gerilim salınımlarının ve ölçme çevrimi içindeki güçlü reaktif akım tüketicilerinin de ölçme sonucunu oldukça yanıltabileceği göz önünde tutulmalıdır.
Bu ölçme hataları Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğinde Çizelge-10’da dikkate alınmamıştır. Genelde çevrim empedansı ölçmeleri oda sıcaklıklarında veya mevsimlere bağlı ortam sıcaklıklarında, örneğin 20 °C’de yapılır. Bundan dolayı, Çizelge-10’da verilen değerlerle bir karşılaştırma yapabilmek için ölçme sonucunun uygun bir düzeltme faktörüyle 80 °C’ye dönüştürülmesi gerekir.
Örneğin 20 °C’de yapılan ölçmeler için düzeltme faktörü 1,24’dür. Diğer ortam sıcaklıkları Jx için düzeltme faktörü şöyle hesaplanabilir:
Ölçme değerleri sınır bölgesinde ise, tesisin işletme durumuna göre daha yüksek bir sıcaklığın olabileceği, dolayısıyla daha geç bir açmanın yapılabileceği göz önünde tutulmalıdır.
Ayrıca ölçme değerlerinin değerlendirilmesi sırasında, Yönetmelikte belirtilen, izin verilen maksimum çevrim empedanslarının gL işletme sınıfı karakteristiğine sahip sigortaların zaman/akım karakteristiklerinin üst zarf eğrisi baz alınarak belirlendiğinin bilinmesinde yarar olabilir.
Çevrim empedansı ölçmesi, bir akım devresinin en uzak yerinde yapılmalıdır. Bunun dışında bu akım devresi için, koruma iletkeni bağlantısının sürekliliğinin kanıtlanması yeterlidir. İç tesisatların son akım devrelerinde kural olarak çevrim empedansının endüktif kısmı ihmal edilebilir.
2.8.2. Kısa devrede koruma:
Kısa devrede korumanın kontrolü için;
-Aşırı akım koruma düzenlerinin doğru seçilip seçilmediklerinin ve/veya doğru ayarlanıp ayarlanmadıklarının,
-Bütün elektrik işletme elemanlarının, bağlı bulundukları yerde ortaya çıkabilecek en büyük kısa devre akımı kesilinceye kadar bu akıma dayanıp dayanmayacaklarının ve eğer bunun için öngörülmüşlerse, bu kısa devre akımını kesip kesemeyeceklerinin gözle muayene edilmesi yeterlidir. FR.MUA.047 Topraklama Ölçüm Direnci Geçiş Raporu kullanılır.
2.9.1. Hata akımı koruma düzeninin arkasında meydana getirilen bir hata akımıyla;
- Hata akımı koruma düzeninin, en azından kendi anma akımına ulaşıldığında açtığı ve
- Tesis için kararlaştırılmış bulunan , izin verilen sürekli dokunma gerimi UL’ nin aşılmadığı, ispatlanmalıdır.
DIN VDE 0664’e uygun olan “s” işaretli hata akımı koruma düzenleri için Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğindeki ilgili dipnot geçerlidir.
Tespit, artan bir hata akımıyla, yapılır ve hata akımı koruma düzeninin açma akımı ile bu açma akımında ortaya çıkan dokunma gerilimi ölçülür. Bu değerlerle anma hata akımındaki dokunma gerilimi veya koruma iletkenini, ana iletkeni ve klemensleri de kapsayan topraklama direnci hesaplanabilir. Ancak sonuçların, yönetmeliğin ilgili çizelgelerinde belirtilen izin verilen maksimum değerleri aşmaması gerekir.
2.9.2. Hata akımı koruma düzeninin arkasındaki bir yerde koruma önleminin etkisi kanıtlandığı takdirde, bundan sonra, bu hata akımı koruma düzeni tarafından korunan bütün tesis kısımlarının, koruma iletkeni vasıtasıyla bu ölçme noktasına güvenli şekilde bağlandığının kanıtlanması yeterlidir.
•Topraklama Standardı bulunmamakla beraber kontroller, Yönetmelikler ve Elektrik Mühendisleri Odası Yayınları ile yapılmaktadır.
•2013 yılında Resmî Gazetede yayınlanıp yürürlüğe giren 6331 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu’ dur.
•İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği,
•Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’ dir.
•FR.MUA.047 Topraklama Ölçüm Direnci Geçiş Periyodik Kontrol Raporu,
•FR.MUA.051 Toprak Özgül Direnci Periyodik Kontrol Raporu,
•FR.MUA.049 Yalıtım Direnci Periyodik Kontrol Raporu ve
•FR.MUA.081 Elektrik Güvenlik Test Raporu Periyodik Kontrol Raporlarıdır.
İşletme ya da alt yapının durumuna göre değişiklik arz eden fiyatlar: 300 TL ile 2.500 TL arasında bir paradır.
Yıldırımdan korunma sistemi periyodik kontrol çalışmalarının konuyla ilgili TS EN 62305 serisi standartlarına uygun şekilde yapılması gerekmektedir. Periyodik kontrolde bilinmesi gereken önemli tanımları yapılarak kontrolün detaylarına geçilir.
Bir yapıya yıldırım düşmesinden dolayı meydana gelebilecek fiziksel hasarı azaltmak için kullanılan sistemin tamamına “Yıldırımdan Korunma Sistemi (LPS)” denir.
Bir yapıya yıldırım düşmesinden dolayı meydana gelebilecek darbe gerilimlerini azaltmak için kullanılan cihaza “Ani Darbe Koruyucu Cihaz (SPD)” denir.
Yıldırımdan korunma sistemi ile ilgili başvurular değerlendirilerek yapılacak çalışmaların kapsamı ve çerçevesi konusunda müşteri ile mutabakat sağlanır ve teklifler bu doğrultuda hazırlanır.
Eğer müşteri tarafından belirtilmemiş ise, muayene kapsamının belirlenmesinde ilgili kod ve standartların yanı sıra, mühendislik yaklaşımları ve benzer tesislerde görülen hataların türleri ve yerleri esas olarak alınır. Muayene kapsamının belirlenebilmesi için, müşteriden en azından aşağıdaki bilgiler istenir:
•Muayene edilecek Yıldırımdan korunma sistemlerinin tasarım ve yapım projesi,
•Muayenenin ne amaçla istendiği (hasar, periyodik muayene, vb.)
•Topraklama sistemlerinin önceki muayenelerine ilişkin raporlar, tespitler (varsa)
Bu bilgiler ışığında, yapılacak muayene ve kontrollerin kapsamı belirlenerek, müşteriye teklif yazısı ile iletilir. Müşterinin onayının alınması ile çalışma programı hazırlanır.
Yıldırım Korunma Sistemi kontrolü yapılırken dikkat edilecek ve kontrol edilecek hususlar şu şekildedir.
•Gözle muayeneler
•Deney işlemi
Bir LPS’ nin muayeneleri arasındaki en büyük süre aşağıdaki gibidir;
•Tasarımın TS EN 62305-3 standarda uygunluğu,
•LPS’ nin iyi durumda olduğu,
•LPS iletkenleri ve eklerde gevşek bağlantıların ve kazara meydana gelen kopmaların bulunmadığı,
•Sisteme ait herhangi bir bölümde, özellikle toprak seviyesinde, korozyondan dolayı zayıflama meydana gelmediği,
•Bütün gözle görülebilen toprak bağlantılarının sağlam olduğu (fonksiyonel olarak görevini yerine getirir durumda),
•Mekanik koruma sağlayan montaj yüzeylerine ve bileşenlere sıkıca tespit edilen bütün gözle görülen iletkenler ve sistem bileşenlerinin sağlam olduğu (fonksiyonel olarak görevini yerine getirir durumda) ve doğru yerde bulundukları,
•İlâve koruma gerektiren korunmuş yapıya ilâvelerin veya tadilatların yapılmamış olduğu,
•LPS ve SPD’ ler de hasara veya SPD’ leri koruyan sigorta arızalarına dair belirti görülmediği,
•Son muayeneden itibaren yapının içine yapılmış olan yeni hizmet tesisleri veya ilâveler için doğru eş potansiyel kuşaklamanın tesis edilmiş olduğu ve süreklilik deneylerinin bu yeni ilâveler için yapılmış olduğu,
•Yapı içindeki kuşaklama iletkenlerinin ve bağlantıların sağlam olduğu (fonksiyonel olarak görevini yerine getirir durumda),
•Ayırma mesafelerinin muhafaza edildiği,
•Kuşaklama iletkenlerinin, eklerin, siperleme cihazlarının, kablo güzergâhının ve SPD’ lerin kontrol edilmiş ve deneye tâbi tutulmuş olduğu.
•Özellikle ilk tesisin yapıldığı sırada muayene için gözle görülmeyen ve daha sonra gözle muayene için mevcut olmayan LPS bölümlerinin sürekliliğine yönelik süreklilik deneylerinin yapılması,
•Toprak sonlandırma sistemine ait toprak direnci deneylerinin yapılması. Aşağıda verilen ayrılmış ve birleştirilmiş toprak ölçmeleri ve kontrolleri yapılmalı ve sonuçları LPS periyodik kontrol raporuna kaydedilmelidir.
•Her yerel toprak elektrotunun toprak direnci ve mümkün olması durumunda, bütün toprak sonlandırma sistemin toprak direnci.
•Her yerel toprak elektrotu, bağlantısı kaldırılmış konumdaki iniş iletkeni ile toprak elektrotu arasındaki deney ekindeki ayrılma ile ölçülmelidir (ayrılmış ölçme).
•TS EN 62305-1 Yıldırımdan korunma Genel kurallar standardı,
•TS EN 62305-2 Yıldırımdan korunma Risk yönetimi standardı,
•TS EN 62305-3 Yıldırımdan korunma Yapılarda fiziksel hasar ve hayati tehlike standardı.
•6331 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu’ dur.
•T.C Resmî Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren, İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği ve
•Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’ dir.
•FR.MUA.053 Yıldırımdan Korunma Tesisat Periyodik Kontrol Raporu ve Paratoner Periyodik Kontrol Raporu’ dur.
•Yıldırımdan Korunma Sistemi ve Paratoner’ e göre değişiklik arz etmekte olup fiyatlar: 120 TL ile 1.500 TL arasında bir paradır.
Jeneratörün Periyodik Kontrolü’ nün nasıl yapılacağı aşağıda belirtilen yapıda olmalıdır;
Jeneratör periyodik kontrolü ile ilgili başvurular değerlendirilerek yapılacak çalışmaların kapsamı ve çerçevesi konusunda müşteri ile mutabakat sağlanır ve teklifler bu doğrultuda hazırlanır.
Eğer müşteri tarafından belirtilmemiş ise, muayene kapsamının belirlenmesinde ilgili kod ve standartların yanı sıra, mühendislik yaklaşımları ve benzer tesislerde görülen hataların türleri ve yerleri esas olarak alınır. Jeneratör Periyodik Muayene kapsamının belirlenebilmesi için, müşteriden en azından aşağıdaki bilgiler istenir:
Muayenenin ne amaçla istendiği (hasar, periyodik muayene, vb.)
Muayenesi istenen Jeneratöre ait bilgiler (yıllık bakım sözleşmesi, kapasitesi vb.)
Jeneratöre ait teknik resimler (varsa)
Jeneratör kullanım koşullarına ilişkin bilgiler
Jeneratörde görülmüş ve tespit edilmiş sorunlar, hasarlar
Jeneratörün önceki muayenelerine ilişkin raporlar, tespitler (varsa)
Bu bilgiler ışığında, yapılacak muayene ve kontrollerin kapsamı belirlenerek, müşteriye teklif yazısı ile iletilir. Müşterinin onayının alınması ile çalışma programı hazırlanır.
Jeneratör muayene ve kontrolleri, ilgili techizat kontrol talimatına göre yapılır. Kontrol Listelerinde gereken yerlerde Uygunluk Değerlendirme Kriterleri verilir. Raporlarda gerekli / uygulanabilir limit değerler gösterilir.
2.1 Görsel muayene: İlgili ölçümün kontrol listesinde belirtilen tüm noktalar görsel olarak muayene edilerek ilgili periyodik kontrol raporuna işlenir.
2.2 Mekanik tehlikelere karşı koruma kontrolü: Jeneratör grubundaki pervane, kayış, zincir v.b. gibi hareketli parçalar, kullanım kitapçığında belirtilen bakım, izleme veya kumanda işlemleri sırasındaki gibi normal kullanım sırasında istem dışı doğrudan erişim engellenecek şekilde olup olmadığı kontrol edilir.
2.3 Pano kontrolü: Pano kapısı toprak köprüsü kontrolü, pano ekipmanlarının kontrolü, sigorta, termik koruma şalteri, şalt cihazları kablo kesiti ve cinsi kontrol edilir.
2.4 Jeneratör oda kontrolü: Eğer bir jeneratör odası varsa yangın yönetmeliğindeki kriterler baz alınarak kontrolü yapılır. İdeal bir jeneratör odası yerleşimi, aydınlatma ve havalandırma kontrolü yapılır.
2.5 Elektrik donanımı kontrolü: Elektrik besleme, kablo bağlantıları, elektrik çarpmasına karşı koruma, yalıtım, teçhizatı koruma, eş potansiyel bağlama, kumanda şalteri; konum ve mahfaza durumu, elektrik motorları ve ilgili ekipmanların kontrolü yapılır.
2.6 Jeneratör egzoz kontrolü: Egzoz, jeneratör grubu kumanda panosundan uzak tarafa yönlendirilmelidir. Bina içerisinde kullanım amaçlı jeneratör grupları için, egzoz dışarıya yönlendirilmelidir.
2.7 Yangına karşı koruma: Boru hatları, tankın konumu, sızıntı, doldurma ve boşaltma ile ilgili olarak tutuşabilir sıvılardan veya gazlardan ortaya çıkabilecek tehlikeler, tasarımda dikkate alınmalıdır. Tehlike meydana getirebilecek enerji kaynakları ile temas ihtimali, en aza indirilmelidir.
2.8 Sıcak yüzeylere karşı koruma: Sıcak yüzeylerin koruma gerekliliği, yüzey sıcaklığına, yerleşimine ve personelin dokunma ihtimaline bağlıdır.
Normal çalışma sırasında motorun herhangi bir egzoz aksamı ile kazara teması engellemek için, bir koruma bulundurulmalıdır: 10 cm2’nin altındaki herhangi bir sıcak yüzey için korumaya gerek yoktur.
Korumaların sıcaklığı eşik sıcaklığını geçmemelidir. Bundan kaçınma mümkün değilse, ilgili yerlerde uyarıcılar olmalıdır.
2.9 Güvenlik etiket kontrolü: Semboller ISO 7000’e göre etiketlenmelidir. Etiketler açık bir şekilde görülebilir, okunabilir ve silinemez olmalıdır.
Düşük güçlü jeneratör grupları en az aşağıdaki güvenlik etiketleri ile etiketlenmelidir:a) Operatör kullanma kılavuzunu okuyun,
b) Egzoz gazı zehirlidir; havalandırması olmayan alanlarda çalıştırmayın
b) Çalışırken yakıt ikmali yapmayın.
2.10 İşaretlemelerin kontrolü: Jeneratör grupları aşağıdaki asgari bilgileri içererek okunaklı ve silinmez bir biçimde işaretlenmelidir:
•İmalatçının isim ve adresi ile uygulanılabilir yerde yetkili temsilcisi,
•“jeneratör grubu” veya “düşük güçlü jeneratör grubu” gösterimi,
•Seri veya tip gösterimi
•Seri numarası,
•İmal yılı; imalat işleminin bitirildiği yıldır,
•Kütle, kilogram,
•Beyan gücü, kilowatt (kw), ISO 8528-1’e uygun COP, PRP veya LTP veya ESP önekler ile,
•ISO 8528-1 Standardı’ na uygun performans sınıfı,
•Düşük güçlü jeneratör grupları için: ISO 8528 – 8’e uygun kalite sınıfı,
•Beyan gücü katsayısı,
•Deniz seviyesinden azami yerleşim r, metre,
•Azami çevre sıcaklığı, santigrat derece,
•Beyan frekansı, hertz,
•Beyan gerilimi, volt,
•Beyan akımı, amper,
•Zorunlu işaretleme.
2.11 Motor çalışmadan önce yapılacak kontroller: Jeneratörü çalıştırmadan önce yapılması gereken kontroller;
•Su terazisi ile jeneratörün terazide olduğu kontrol edilir.
•Lüksmetre ile jeneratör kumanda levyeleri, izleme tertibatları ve uygun yürüyüş yolları en az 20 Lux’ lük bir şiddetle aydınlatmanın sağlandığı kontrol edilir.
•Radyatör suyunda, antifriz ve soğutma suyunda eksiklik var mı?
•Genel olarak gözle kırık, gevşek ve sızıntı kontrolü
•Blok ısıtıcı çalışıyor mu?
•Şarj redresörü aktif mi?
•Motor yağında eksiklik var mı?
•Akü kontrolü
•Yakıt tankında ve hattında sızıntı var mı?
•Hava filtresi temiz mi?
•Kayış kontrolü
•Göstergeler
2.12 Motor çalışırken yapılacak kontroller: Jeneratör çalışırken yapılması gereken kontroller;
•Marş sistemi kontrolü
•Voltaj, akım ve frekans kontrolü
•Genel olarak gözle kırık, gevşek ve sızıntı kontrolü
•Ses ölçer ile jeneratörün çıkardığı gürültü seviyesi ölçülür.
Saha çalışmaları sırasında tespit edilen uygunsuzluklar, gerekli tedbirlerin ve düzeltici faaliyetlerin tamamlanması için ilgili ekipmanın kontrol listesinin altına yazılarak müşteriye verilir.
Müşteriye iletilen raporların bir kopyası, elektronik ortamda veya basılı doküman olarak proje dosyasında saklanır.
•TS EN 12601 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motor tahrikli jeneratör grupları genel güvenlik standardı,
•TS ISO 8528-6 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları deney metotları standardı.
•T.C’ nin resmi olarak yayınladığı 6331 sayı numaralı Kanun’ dur.
•İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği’ dir.
•ISQ tarafından hazırlanmış FR.MUA.145 numaralı dokümanı olan Jeneratör Periyodik Kontrol Raporu’ dur.
•Jeneratör’ e göre değişiklik arz etmekte olup fiyatlar: 200 TL ile 3.000 TL arasında bir paradır.
Etiketler, kontrol durumlarının ve süreçlerinin rahatlıkla görülmesini ve izlenmesini sağlayan özel işaretlemelerdir.Periyodik kontrollerden sonra tesisat, ekipman ve/veya sisteme uygun yerlerde olacak şekilde “Periyodik Kontrol Etiketi” veya “Periyodik Muayene Etiketi” iliştirilebilir. ISQ genellikle, kontrol hizmeti verdiği müşterilerine özel olarak, müşeri ekipmanlara “Muayene Etiketi” iliştirmektedir.
Türkiye’ nin Araç Muayeneden sonraki Markası ISQ !
Yasal Mevzuatları karşılayan uluslararası geçerli TÜRKAK Akreditasyonuna sahip En Uygun Elektrik Tesisat ve Ekipmanları Periyodik Kontrolü yaptırmak için ISQ Teknik Muayene emrinizde…Başvurun yeter, 0(216) 305 46 66 Arayın Her türlü bilgiyi Uzmanlarımızdan Ücretsiz ! alın…
Not: Bu Bölümdeki içerikler bilgilendirme amaçlıdır. 01 Ocak 2022 itibarı ile periyodik kontrol işlemlerini yapmamaktayız.